Regionalna konferencja naukowa pod patronatem Senackiej Komisji Zdrowia pt. Aktywne i zdrowe starzenie się – jak uniknąć zespołu słabości i polipragmazji odbyła się 30 października 2025 roku w Gdańsku. Wydarzenie zorganizowane zostało w ramach obchodów Roku Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki 2025 przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego oraz Gdański Uniwersytet Medyczny, przy współpracy z ekspertami Pomorskiego Centrum Reumatologii, Wydziału Nauk Medycznych PAN oraz Komitetu Naukowego programu PolSenior2. Gościem honorowym konferencji była senator Beata Małecka-Libera, która połączyła się z uczestnikami w formule online.
Uczestników konferencji powitały przedstawicielki instytucji współorganizujących wydarzenie – wicemarszałek Agnieszka Baranowska w imieniu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego oraz prof. Agnieszka Zimmermann, prorektor ds. kształcenia z ramienia Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
W gronie prelegentów konferencji znaleźli się eksperci reprezentujący różne dziedziny medycyny, farmacji oraz zdrowia publicznego. Ich bogaty dorobek naukowy i praktyczne doświadczenie nadały wydarzeniu wyjątkowy wymiar merytoryczny, podkreślając interdyscyplinarny charakter podejmowanej tematyki. Wśród nich byli m.in.: prof. Agnieszka Zimmermann, prof. Małgorzata Mossakowska, prof. Tomasz Grodzicki, dyr. Tadeusz Jędrzejczyk, prof. Michał Chmielewski, prof. Tomasz Zdrojewski, dr Hanna Kujawska-Danecka, dr Kinga Kozicka, dr Elżbieta Kłoda, dr Emilia Błeszyńska - Marunowska, dr Izabela Zdrojewska, dr Adam Hajduk, dr Karol Wierzba oraz mgr Kacper Jagiełło. Ich wystąpienia dotyczyły m.in. problematyki zespołu słabości (frailty syndrome), zagrożeń wynikających z polipragmazji, a także dobrych praktyk w zakresie opieki farmaceutycznej i integracji usług zdrowotnych i społecznych. Eksperci podkreślali konieczność systemowego podejścia do starzenia się społeczeństwa oraz znaczenie profilaktyki i edukacji zdrowotnej w działaniach na rzecz seniorów. Konferencję rozpoczął wykład plenarny prof. Tomasza Zdrojewskiego pt. Stan zdrowia w Polsce w latach 1950-2025. Dlaczego nie doganiamy krajów „starej” UE?.
Pierwsza sesja konferencji w Urzędzie Marszałkowskim poświęcona była zespołowi słabości – zjawisku, które coraz częściej dotyka osoby starsze i znacząco wpływa na ich jakość życia. Mgr Kacper Jagiełło przedstawił dane z projektu PolSenior2, wskazujące na skalę problemu w Polsce. Zgodnie z kryteriami Lindy Fried, ponad 1,5 miliona osób w wieku 60+ cierpi na zespół słabości, a aż 5,4 miliona znajduje się w grupie ryzyka jego wystąpienia (tzw. prefrailty). Częstość występowania wzrasta z wiekiem – od kilku procent w grupie 60–69 lat do ponad 40% wśród osób powyżej 80. roku życia. Szczególnie narażone są osoby z niższym wykształceniem oraz w trudnej sytuacji finansowej.
Zespół słabości, zgodnie z definicją prof. Kennetha Rockwooda, to stan zmniejszonej rezerwy fizjologicznej i upośledzonej zdolności do utrzymania homeostazy, wynikający z nagromadzonych deficytów związanych z wiekiem. Jego obecność zwiększa ryzyko upadków, cięższego przebiegu chorób, niesprawności, zależności od opieki oraz zgonów.
Dr Hanna Kujawska-Danecka, konsultant wojewódzki w dziedzinie geriatrii, omówiła przyczyny rozwoju zespołu słabości oraz możliwości jego profilaktyki i leczenia. Wśród najskuteczniejszych działań wymieniła:
• edukację zdrowotną – promowanie hasła ruch to lek!,
• aktywność fizyczną – ćwiczenia aerobowe i oporowe dostosowane do możliwości seniorów,
• poprawę dostępu do rehabilitacji, zwłaszcza poszpitalnej,
• wzmacnianie więzi społecznych – poprzez kluby seniora, Uniwersytety Trzeciego Wieku, wsparcie po hospitalizacji,
• zbilansowaną dietę – ze zwiększoną podażą białka i suplementacją witaminy D w przypadku niedoborów.
Optymalnym sposobem rozpoznawania zespołu słabości jest całościowa ocena geriatryczna, przeprowadzana przez interdyscyplinarny zespół specjalistów: lekarzy geriatrów, pielęgniarki, fizjoterapeutów, dietetyków. Takie oceny są realizowane m.in. w Oddziale Dziennym Centrum Geriatrii Kliniki Reumatologii, Immunologii Klinicznej, Geriatrii i Chorób Wewnętrznych UCK w Gdańsku oraz w Oddziale Geriatrii Pomorskiego Centrum Reumatologicznego w Sopocie.
Drugą sesję konferencji rozpoczął wykład dr Emilii Błeszyńskiej, w którym autorka przedstawiła znaczenie problemu w Polsce oraz postępy w ocenie niebezpiecznych interakcji lekowych na świecie. Następnie dr Karol Wierzba przedstawił najnowsze wyniki programu PolSenior2 dot. nadużywania niesteroidowych leków przeciwzapalnych przez seniorów w Polsce i innych krajach, szczególnie w USA. W dalszej części konferencji jej uczestnicy zwrócili szczególną uwagę na narastające zagrożenie wynikające z polipragmazji, zwłaszcza w populacji geriatrycznej. Zjawisko to, choć często nieuniknione w kontekście wielochorobowości, niesie ze sobą poważne ryzyko interakcji lekowych, działań niepożądanych, a także obniżenia skuteczności terapii. W tym kontekście coraz wyraźniej rysuje się potrzeba aktywnego włączania farmaceutów w proces planowania, optymalizacji i monitorowania farmakoterapii. Ich specjalistyczna wiedza z zakresu farmakokinetyki, farmakodynamiki oraz interakcji lekowych stanowi nieocenione wsparcie dla zespołów terapeutycznych, zwłaszcza w opiece nad pacjentami w wieku podeszłym. Zintegrowane podejście, oparte na współpracy lekarzy, farmaceutów i pielęgniarek, umożliwia indywidualizację terapii, eliminację zbędnych leków oraz wczesne wykrywanie potencjalnych zagrożeń. W dobie starzejącego się społeczeństwa i rosnącej liczby pacjentów z wielochorobowością, konieczne jest systemowe podejście do problemu polipragmazji.
Gdański Uniwersytet Medyczny, we współpracy z samorządami Sopotu i Gdyni, Pomorskim Centrum Reumatologii oraz Centrum Medycyny Rodzinnej GUMed, przygotowuje innowacyjny projekt opieki farmaceutycznej skierowany do osób starszych. Celem inicjatywy jest poprawa bezpieczeństwa farmakoterapii u seniorów poprzez ograniczenie ryzyka niekorzystnych interakcji lekowych oraz wspieranie racjonalnego stosowania leków.
Projekt zakłada aktywne włączenie farmaceutów w proces terapeutyczny, co ma przyczynić się do zwiększenia skuteczności leczenia oraz zmniejszenia liczby powikłań wynikających z polifarmakoterapii. – Włączenie farmaceutów w proces terapeutyczny nie powinno być postrzegane jako opcja, lecz jako niezbędny element nowoczesnej, bezpiecznej i skutecznej opieki zdrowotnej – podkreśliła dr Izabela Zdrojewska z Katedry Biofarmacji i Farmakodynamiki GUMed, podsumowując swoje wystąpienie.
Podczas konferencji eksperci zgodnie podkreślali, że współczesne podejście do zdrowia osób starszych musi wykraczać poza samo leczenie. Wskazano na konieczność zaangażowania nie tylko systemu ochrony zdrowia, ale również wsparcia społecznego – rodzin, społeczności lokalnych, organizacji pozarządowych i samorządów.
Eksperci zwrócili uwagę, że jednym z głównych wyzwań pozostaje wciąż brak realnej integracji systemu ochrony zdrowia i systemu pomocy społecznej, które funkcjonują równolegle, a nie komplementarnie. Dlatego szczególnie mocno akcentowano potrzebę kompleksowego wsparcia na poziomie lokalnym oraz ścisłej współpracy różnych instytucji.
W odpowiedzi na te wyzwania województwo pomorskie podjęło konkretne działania, przyjmując Regionalny Program Deinstytucjonalizacji Usług Społecznych i Zdrowotnych – pierwszy w kraju dokument, który w tak odważny sposób łączy oba systemy. Co istotne, na jego wdrożenie zabezpieczono środki w ramach Funduszu Europejskiego dla Pomorza.
– Naszym celem jest nie tylko wspólna strategia, ale przede wszystkim konkretne projekty, w których usługi społeczne i zdrowotne wzajemnie się uzupełniają – służąc osobie starszej w sposób spójny, ciągły i skuteczny – podkreślił dyr. Tadeusz Jędrzejczyk.
Zgromadzeni eksperci zgodnie wskazywali, że kluczem do sukcesu będzie skuteczne wdrożenie tych rozwiązań na poziomie lokalnym – w powiatach, miastach i gminach Pomorza. To właśnie tam, najbliżej ludzi, rozstrzyga się, czy seniorzy będą mogli żyć zdrowo, bezpiecznie i z godnością. Ważne komentarze przedstawili prof. Agnieszka Zimmermann z perspektywy farmaceuty i dr Adam Hajduk z perspektywy geriatry.
Na zakończenie wydarzenia wykład plenarny na temat zdrowego starzenia i współczesnych wzorców interwencyjnych dla samorządów wygłosił prof. Tomasz Grodzicki z Wydziału Nauk Medycznych PAN. W trakcie wydarzenia goście mogli wziąć udział w badaniu wieku serca, które przeprowadzali studenci Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, badania koordynował dr Łukasz Wierucki z Zakładu Prewencji i Dydaktyki GUMed.
Izabela Zdrojewska
Adam Hajduk
fot. Paweł Sudara/GUMed
