Kształcenie kadr medycznych – zderzenie perspektyw i oczekiwań

13.09.2023

Ponad 5 tysięcy uczestników wzięło udział w XXXII Forum Ekonomicznym odbywającym się w dniach 5-7 września br. w Karpaczu pod hasłem Nowe wartości Starego Kontynentu – Europa u progu zmian. Rozmowom dotyczącym bezpieczeństwa, perspektyw rozwoju gospodarczego i przezwyciężania kryzysów towarzyszyła dyskusja dotycząca kształcenia na kierunkach medycznych i przygotowania przyszłych pracowników ochrony zdrowia do pracy w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu.

Pierwszego dnia obrad prof. Marcin Gruchała, rektor Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych (KRAUM) wziął udział w debacie organizowanej przez redakcję TVN24 BIS. Rozmowa dotyczyła m.in. problemów z jakimi obecnie mierzą się uczelnie wyższe i wyzwań czekających je u progu nowego roku akademickiego, a także miejsca polskiej nauki na świecie. Podkreślono wpływ niżu demograficznego, inflacji i niewystarczającego finansowania, pozwalającego na efektywne i nowoczesne kształcenie, jak również potrzebę budowania dialogu międzypokoleniowego, który zdaniem ekspertów jest jedną z fundamentalnych potrzeb młodych ludzi. Zapis rozmowy dostępny jest na kanale TVN24.

Nagrodzona za rozwój polskiej diabetologii

W uznaniu za działania i zaangażowanie na rzecz podnoszenia jakości opieki nad pacjentami diabetologicznym w Polsce oraz rozwoju polskiej diabetologii Forum Ekspertów ds. Cukrzycy wyróżniło prof. Małgorzatę Myśliwiec, kierownik Katedry i Kliniki Pediatrii, Diabetologii i Endokrynologii GUMed. Nagrodę wręczono 6 września podczas spotkania podsumowującego 4 lata opieki diabetologicznej w Polsce. Wyróżnienie otrzymali również wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski i prof. Agnieszka Mastalerz-Migas z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, prezes zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.

O komunikacji medycznej w teorii i praktyce

Z myślą o studentach kierunków medycznych 6 września zorganizowano warsztat pt. Komunikacja medyczna. Między teorią i praktyką. Spotkanie poprowadziła Małgorzata Zadorożna, dyrektor Departamentu Rozwoju Kadr Medycznych w Ministerstwie Zdrowia. Istotny był także udział studentów GUMed – Julii Lenkiewicz i Marcina Trzcińskiego, członków Studenckiego Koła Naukowego Komunikacji Medycznej, którzy szerokiemu gronu przybliżyli wyniki badania dotyczącego samooceny i potrzeb edukacyjnych w zakresie przekazywania niekorzystnych wiadomości. Objęto nim 321 studentek i studentów z 14 uczelni medycznych, którzy odpowiedzieli m.in. na pytania dotyczące poziomu przygotowania do niekorzystnej diagnozy i towarzyszącym im emocjom, wśród których dominowały strach, smutek i stres (odpowiednio 66%, 36% i 36%). Ponadto omówili realizowany w macierzystej Uczelni projekt rozwoju kompetencji komunikacyjnych, skierowany do studentów Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego zatytułowany Med-Kom – “Komunikacja w medycynie”.

– Celem inicjatywy jest podniesienie kompetencji komunikacyjnych, rozwijanie inteligencji emocjonalnej oraz odporności na stres poprzez zajęcia praktyczne prowadzone są przez doświadczonych trenerów. Część warsztatów prowadzona jest z udziałem wykwalifikowanych aktorów, którzy wcielają się w role pacjentów, co pozwoliło nam lepiej zrozumieć perspektywę chorego i jego rodziny – wyjaśnił Marcin Trzciński z SKN Komunikacji Medycznej GUMed.

Koło Naukowe działa przy Pracowni Komunikacji Medycznej, a jego opiekunem jest dr Krzysztof Sobczak, adiunkt w Zakładzie Socjologii Medycyny i Patologii Społecznej GUMed. Więcej informacji na temat ich aktywności można znaleźć na stronie jednostki i facebookowym profilu.

Ilość a jakość. Panel KRAUM

Ostatni dzień obrad dotyczył obszarów szczególnie dla nas istotnych – kształcenia przed- i podyplomowego. O wyzwaniach w edukacji medycznej rozmawialiśmy wspólnie z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia podczas panelu KRAUM, w którym udział wzięła liczna reprezentacja studentów GUMed. Pierwszy z nich zatytułowany był Kształcenie w zawodach medycznych – perspektywa i wyzwania. Rekomendacje KRAUM. W rozmowie moderowanej przez Krzysztofa Jakubiaka, redaktora naczelnego mZdrowie.pl uczestniczyli: wiceminister zdrowia Piotr Bromber, rektor GUMed prof. Marcin Gruchała, przewodniczący KRAUM, prof. Agnieszka Zimmermann, prorektor ds. jakości kształcenia Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, prof. Agnieszka Piwowar, prorektor ds. studentów i dydaktyki Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu oraz Katarzyna Siekaniec, prezydent wrocławskiego oddziału Międzynarodowego Stowarzyszenia Studentów Medycyny IFMSA-Poland.

Punktem wyjścia do rozmowy o budowaniu przyszłych kadr dla systemu opieki zdrowotnej, były ogłoszone w czerwcu rekomendacje KRAUM. Zdaniem ich autorów zalecenia zmieniają punkt ciężkości z tradycyjnej nauki pamięciowej na metody angażujące, wykorzystujące narzędzia ułatwiające zdobycie umiejętności kreatywnego rozwiązywania problemów oraz uwzględniające wagę właściwej komunikacji z pacjentem i jego rodziną, a także z członkami zespołu terapeutycznego.

– Znajdujemy się w czasie, w którym pojawiają się nowe wyzwania. Z jednej strony pilnie potrzebujemy nowych kadr medycznych i tego nikt z nas nie neguje, z drugiej zaś dynamicznie rozwija się świat, a wraz z nim medycyna, pojawiają się nowe narzędzia informatyczne, wkracza sztuczna inteligencja. Następuje zalew informacji, w którym my i nasi studenci musimy się odnaleźć – podkreślił rektor GUMed prof. Marcin Gruchała. – Kształcenie medyczne było przez wiele lat bardzo konserwatywne, oparte o niemal XIX-wieczny kanon: zapamiętać, odtworzyć na egzaminie i wszystko mieć w głowie, bo w nocy obudzony do pacjenta, musisz wiedzieć, co robić. Dzisiaj nie jest możliwe pchanie do głowy całej wiedzy medycznej. Stąd próba stworzenia rekomendacji uwzględniających to, co jest najważniejsze w kształceniu kadry medycznej, kto to powinien robić, w jaki sposób i w jakim środowisku powinniśmy uczyć.

Przewodniczący KRAUM dodał, że jednym z największych wyzwań, z którymi obecnie mierzą się uczelnie, jest niski poziom wynagrodzeń nauczycieli akademickich, co stwarza realne zagrożenie dla zapewnienia kadry dydaktycznej.

Jak wyjaśniła prof. Zimmermann, kierująca zespołem opracowującym rekomendacje, w dokumencie wskazano trzy obszary kluczowe dla jak najlepszego przygotowania absolwentów, zapewnie¬nia optymalnej, bezpiecznej opieki zdrowotnej oferowanej przez nich pacjentom i dla rozwoju systemu ochrony zdrowia w Polsce.

– Przede wszystkim jest to obszar kompetencji, które zdobywają studenci, następnie część dotycząca metodyki, bardziej zwrócona w stronę kadry dydaktycznej. Trzecia część dotyczy środowiska kształcenia, i to zarówno z punktu widzenia studentów, ich potrzeb, jak i kadry – wyliczyła prof. Agnieszka Zimmermann, prorektor ds. jakości kształcenia GUMed. – W obszarze kompetencji wszyscy dostrzegamy bardzo dużą potrzebę przełożenia nacisku z wiedzy w stronę upraktycznienia studiów. Tak samo ważne są zajęcia w centrach symulacji, które przygotowują do pracy klinicznej, jak sama praca z pacjentem.

Jak dodała Prorektor GUMed, kontrowersje budzi zapis głoszący, że zajęcia praktyczne powinny odbywać się w szpitalach klinicznych, czyli w środowisku, w którym kadra akademicka prowadzi badania i jednocześnie leczy pacjentów, a uczelnie mają pełny nadzór nad jakością prowadzonego kształcenia.

– W rekomendacjach wskazujemy potrzebę włączania studentów w pracę na oddziałach szpitalnych już na etapie studiów, np. w charakterze asystenta lekarza, jak to odbywa się w UCK w Gdańsku – dodała prof. Zimmermann. – Ważne jest, byśmy przeszli od dydaktyki przyzwyczajeń i przenieśli się do świata dydaktyki opartej na dowodach.

Reprezentujący resort zdrowia wiceminister Piotr Bromber odniósł się do kwestii powszechnego otwierania kierunków lekarskich przez uczelnie niemedyczne.

– Gdybym miał mówić o dynamice akcesu nowych uczelni, wydaje mi się, że mamy za sobą szczyt tego procesu – stwierdził wiceminister Piotr Bromber. – Nadrzędne jest zwiększenie liczby osób wykonujących zawody medyczne, liczba uczelni jest tu następstwem celu. A cel to łatwy dostęp pacjenta do lekarza, zależny od liczby personelu medycznego.

Jako przykład rozwiązania pozwalającego na zwiększanie liczby przyjmowanych studentów przy zachowaniu wysokiej jakości kształcenia zaproponowano otwieranie filii przez uczelnie medyczne. O doświadczeniu Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu opowiedziała prorektor uczelni prof. Agnieszka Piwowar.

– Uniwersytety medyczne z dużym doświadczeniem mają największą legitymację do rozwijania kształcenia w odpowiedzialnych zawodach medycznych. Decyzja o utworzeniu filii to nie był pomysł chwili. Poprzedziły ją szczegółowe badania, konsultacje i analizy otoczenia społeczno-ekonomicznego – podkreśliła prorektor prof. Agnieszka Piwowar. – Z rejonu Wałbrzycha mamy bardzo wielu kandydatów, była to więc odpowiedź na potrzeby młodych ludzi. Wyjście do mniejszych miejscowości, gdzie również są znakomici nauczyciele i szpitale, w których pracują nasi dydaktycy, to dla studentów szansa na podjęcie nauki w najbliższym otoczeniu.

O wykorzystaniu symulatorów i chirurgii robotowej w ustawicznym kształceniu medyków, komplementarności zawodów medycznych w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i rola liderów w kształtowaniu współczesnych kadr medycznych dyskutowano podczas panelu Nowoczesne kształcenie podyplomowe medyków szansą rozwoju technologii medycznych. W rozmowach udział wzięli: wiceminister zdrowia Piotr Bromber, prof. Marcin Gruchała, rektor GUMed, przewodniczący KRAUM oraz reprezentujący Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego prof. Piotr Kryst, prof. Jarosław Pinkas i moderujący spotkanie prof. Ryszard Gellert, dyrektor CMKP.

W sesji zatytułowanej Jakość w ochronie zdrowia – nowa perspektywa wiceminister zdrowia Piotr Bromber, prof. Marcin Gruchała, Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec, dyrektor naczelny Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku Jakub Kraszewski i prezes zarządu Fundacji MY PACJENCI Magdalena Kołodziej dyskutowali o tym, jak zbudować skuteczny system monitorowania jakości w ochronie zdrowia, kto powinien oceniać jakość w ochronie zdrowia oraz jak nagradzać podmioty o najwyższych standardach jakości. Moderatorką spotkania była Katarzyna Pinkosz z redakcji Wprost.

Za ważny głos w dyskusji oraz odważne mówienie o swoich potrzebach dziękujemy naszym studentkom i studentom, który stanowili najliczniejszą ze wszystkich reprezentację młodych. W trzydniowych obradach aktywnie uczestniczyli: Andrzej Bilyk, Jagoda Bobula, Aleksandra Drzycimska, Krzysztof Gołacki, Jakub Jarczewski, Julia Lenkiewicz, Klaudia Łyszkiewicz, Karolina Mosakowska, Monika Muszak, Anna Paczkowska i Marcin Trzciński.

Więcej informacji na temat Forum Ekonomicznego i towarzyszących mu wydarzeń można znaleźć na stronie organizatora.

Fot. Joanna Śliwińska/GUMed, MZ