Grant naukowy Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego dla prof. Barbary Kutryb-Zając

2.10.2025

Blisko 5 tysięcy uczestników – naukowców, lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych i studentów, dla których przygotowano 162 sesje naukowe, uczestniczyło w XXIX Międzynarodowym Kongresie Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, który odbył się w dniach 25-27 września w Krakowie.

Tradycyjnie, podczas uroczystej inauguracji Kongresu, wręczono wyróżnienia i nagrody. Jedna z nich, Grant Naukowy Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Servier Polska, trafiła do rąk dr hab. Barbary Kutryb-Zając, prof. uczelni, inicjatorki powołania Centrum Kardioonkologii Doświadczalnej, interdyscyplinarnej ogólnouczelnianej jednostki utworzonej w ramach programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza”. Prof. Barbara Kutryb-Zając aktywnie działa w strukturach Sekcji Kardiologii Eksperymentalnej PTK, która zrzesza badaczy i badaczki zajmujące się szeroko pojętą problematyką układu sercowo-naczyniowego, zarówno na poziomie badań podstawowych, jak i eksperymentów klinicznych.

W ramach grantu zostanie zrealizowany projekt badawczy Model żywych skrawków mięśnia sercowego jako translacyjna platforma do identyfikacji biomarkerów kardiotoksyczności oraz personalizacji terapii przeciwnowotworowej, który pozwoli na analizę mechanizmów uszkodzenia serca w przebiegu leczenia onkologicznego. Jego celem jest identyfikacja nowych biomarkerów wczesnej kardiotoksyczności oraz ich walidacja w próbkach krwi pacjentek leczonych systemowo i radioterapią. Wykorzystanie modelu żywych skrawków serca umożliwi długotrwałe i precyzyjne obserwacje w warunkach laboratoryjnych. Po raz pierwszy na tak szeroką skalę połączone zostaną zaawansowane techniki obrazowania, analiza metabolomiczna i bioenergetyczna oraz badania u pacjentek z rakiem piersi.

– Wyniki badań mogą stać się podstawą do rozwoju spersonalizowanych strategii monitorowania i ochrony serca u pacjentek onkologicznych – mówi prof. Ewa Lewicka z Kliniki Kardiologii i Elektroterapii Serca UCK. – Postępy w terapii przeciwnowotworowej, w szczególności w leczeniu raka piersi, przyczyniły się do istotnego wydłużenia przeżycia chorych. Jednakże coraz większą uwagę zwraca się na powikłania sercowo-naczyniowe związane z leczeniem, w tym kardiotoksyczność wynikającą z chemioterapii, terapii celowanych oraz radioterapii – dodaje.

Pomimo rosnącej liczby doniesień klinicznych i eksperymentalnych, mechanizmy molekularne leżące u podstaw kardiotoksyczności terapii przeciwnowotworowej nie są w pełni poznane.

Większość dostępnych modeli badawczych, zarówno zwierzęcych, jak i komórkowych, nie odzwierciedla w wystarczającym stopniu fizjologii ludzkiego serca. Brakuje również wiarygodnych modeli umożliwiających równoczesną ocenę strukturalnych, funkcjonalnych i metabolicznych konsekwencji terapii. Model żywych skrawków serca jest innowacyjnym podejściem, które umożliwia zachowanie struktury, mikroarchitektury i funkcji serca.

Projekt realizowany będzie w Centrum Kardioonkologii Doświadczalnej. Na pozyskanych żywych skrawkach serca przeprowadzona zostanie zaawansowana analiza funkcjonalna i biochemiczna. Fragmenty tkanek, pochodzące z zabiegów transplantacji serca, zostaną pozyskane dzięki współpracy z dr. hab. Piotrem Siondalskim z Katedry i Kliniki Kardiochirurgii i Chirurgii Naczyniowej GUMed. Następnie, preparaty zostaną poddane działaniu leków przeciwnowotworowych i ekspozycji na radioterapię. Ten komponent zrealizuje zespół dr. Bartłomieja Tomasika z Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii GUMed. Za rekrutację pacjentek z rakiem piersi, których materiał biologiczny posłuży do walidacji biomarkerów, odpowiada z kolei prof. Ewa Lewicka. To właśnie ta część badań będzie miała decydujące znaczenie dla przyszłej translacji wyników eksperymentalnych do praktyki medycznej.

W realizację projektu zaangażowani są również pracownicy Katedry i Zakładu Biochemii, Zakładu Biofarmacji, Zakładu Diagnostyki Chorób Serca, Centrum Medycyny Translacyjnej oraz Katedry i Zakładu Patomorfologii GUMed.

Tak szeroka współpraca daje unikalną możliwość połączenia nowoczesnych badań laboratoryjnych i klinicznych pozwalających na lepsze zrozumienie molekularnych mechanizmów kardiotoksyczności, wskazanie nowych biomarkerów predykcyjnych i stworzenie podstaw do opracowania spersonalizowanych ścieżek diagnostyczno-terapeutycznych u pacjentów leczonych onkologicznie.

Projekt Model żywych skrawków mięśnia sercowego jako translacyjna platforma do identyfikacji biomarkerów kardiotoksyczności oraz personalizacji terapii przeciwnowotworowej potrwa dwa lata, a na jego realizację przyznano 225 000 PLN.

Gdański Uniwersytet Medyczny reprezentowali na Kongresie m.in. pracownicy I Katedry i Kliniki Kardiologii (prof. Marcin Fijałkowski, prof. Miłosz Jaguszewski), Kliniki Kardiologii i Elektroterapii Serca (prof. Ludmiła Daniłowicz-Szymanowicz, prof. Maciej Kempa, dr Radosław Nowak), Zakładu Diagnostyki Chorób Serca (prof. Marcin Hellmann, dr Marta Żarczyńska-Buchowiecka, dr Maria Tarnawska, dr Marcin Pajkowski, dr Karolina Dorniak, dr Hanna Jankowska, lek. Daria Dobiegała-Wnuk), Kliniki Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii (prof. Krzysztof Narkiewicz, dr hab. Jacek Wolf), Centrum Medycyny Translacyjnej (dr Edyta Dąbrowska) oraz Katedry i Zakładu Biochemii (dr hab. Barbara Kutryb-Zając, prof. uczelni, mgr Iga Walczak, mgr Klaudia Stawarska).

dr Agnieszka Anielska