31.01.2025
Ostatni tydzień stycznia, to Tydzień Walki z Rakiem Szyjki Macicy. Dlatego spotkaliśmy się z dr hab. Dagmarą Klasą-Mazurkiewicz, koordynatorką Oddziału Chemioterapii w Klinice Ginekologii i Położnictwa w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym, szpitalu GUMed, która jest specjalistką w zakresie leczenia tego właśnie nowotworu.
Jak dużym zagrożeniem dla kobiet w Polsce jest rak szyjki macicy? Czy to jest najczęściej występujący nowotwór? Jakie są tendencje?
Na początku chciałabym podkreślić, że rak szyjki macicy jest nowotworem szczególnym, wyjątkowym. Dlaczego? Dlatego, że jest to jedyny nowotwór spośród nowotworów ginekologicznych, z którym możemy skutecznie walczyć. Znamy czynnik wywołujący ten nowotwór i mamy skuteczne badania przesiewowe. Dlatego też, jeżeli patrzymy na nowotwory ginekologiczne, to zachorowalność i umieralność na raka szyjki macicy spada. Natomiast posiadając taką broń, oczekiwalibyśmy znacznie lepszych wyników naszego leczenia. Kraje, które wprowadziły szczepienia przeciwko wirusowi HPV i wprowadziły wiele lat temu skuteczne badania przesiewowe, obecnie są miejscami, gdzie nie obserwuje się występowania inwazyjnego raka szyjki macicy. Takim przykładem jest Australia, czy kraje skandynawskie.
My oczywiście mamy te możliwości, tak jak powiedziałam na wstępie o tej walce z rakiem szyjki macicy. Wiemy, że głównym czynnikiem wywołującym zachorowanie na ten nowotwór, jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego, czyli wirusem HPV. Mamy broń przeciwko tej infekcji, czyli szczepienia przeciwko wirusowi. Od czerwca 2023 mamy w Polsce bezpłatne szczepienia dla dziewczynek od 11 do 14 roku życia i takie szczepienia są dostępne również dla chłopców. Pracujemy także nad wprowadzeniem skutecznego skriningu, czyli badań przesiewowych. Przez wiele lat to była cytologia.
Obecnie, jako Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej, Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników, chcemy wprowadzić badania skriningowe oparte bezpośrednio na wykrywaniu obecności wirusa HPV. Pytał pan o statystyki. Według danych Globocan, na świecie to jest czwarty nowotwór, po raku piersi, płuca i jelita grubego, jeżeli chodzi o częstość zachorowań i zgonów wśród kobiet. W Polsce mamy lepszą sytuację, bo to nowotwór, który plasuje się na 8. miejscu, jeżeli chodzi o zachorowania i umieralność z powodu nowotworów u kobiet.
Skoro mówi Pani, że mamy oręż w ręku, żeby walczyć z tym nowotworem w postaci szczepionek, to co można zrobić, żeby to miejsce jeszcze bardziej się poprawiło i spadło jeszcze niżej? Czy chodzi o kampanie edukacyjne, profilaktykę, jakie są rozwiązania?
Przede wszystkim kładziemy nacisk na edukację. Rozmawiamy również o tym, że być może zmiana miejsca, gdzie szczepi się populacyjnie, na przykład z poradni, przychodni na szkołę – tak jest w niektórych krajach europejskich, na przykład na Węgrzech, gdzie ta wyszczepialność jest znacznie wyższa niż w naszym kraju. I to może poprawić tę sytuację.
A jeżeli przyjmiemy, że ktoś się nie zaszczepi, to jakie objawy powinny zaniepokoić pacjentkę i skłonić do badań, bo coś może być nie tak?
Chcielibyśmy, żeby tych objawów nie było, bo objawy są związane już z inwazyjnym, zaawansowanym rakiem szyjki macicy. Jeżeli kobieta regularnie chodzi na badania do ginekologa, powinna mieć regularnie wykonywaną cytologię. Teraz przechodzimy na testy wykrywające obecność HPV i jeżeli te badania wykryją pewnie nieprawidłowości, pacjentka jest kierowana do dalszej diagnostyki. Kolejnym krokiem jest wykonanie kolpokskopii. To badanie polegające na tym, że pod mikroskopem, w powiększeniu oglądamy szyjkę macicy i staramy się znaleźć nieprawidłowe miejsca, z których pobierane są wycinki do badania histopatologicznego.
Gdy nagrywaliśmy prof. Matuszewskiego w kontekście akcji Movember i profilaktyki raka prostaty i jąder, to powiedział, że profilaktycznie warto np. pić czerwone wino, bo może pomóc w uniknięciu zachorowania właśnie na raka prostaty. Czy w przypadku raka szyjki macicy, oczywiście oprócz szczepionki, są jakieś elementy stylu życia, diety, które moją pozwolić zapobiec chorobie?
Wiemy, że jest to nowotwór związany przede wszystkim z infekcjami wirusem HPV. Co więcej, wszelkie stany, które prowadzą do obniżenia odporności naszego organizmu: zaburzenia immunologiczne, pacjentki zarażone wirusem HIV, które mają niedobory w układzie immunologicznym, które np. są po przeszczepach, na długotrwałej immunosupresji, są w grupie ryzyka. Również panie, które palą papierosy, więc tak jak powiedziałam, to wszystkie czynniki, które wpływają na obniżoną odporność. Także na pewno prawidłowa dieta, prawidłowy styl życia, też wpływa na poprawę funkcjonowania naszego układu immunologicznego, który pozwala na walkę z potencjalnym czynnikiem, takim, jakim jest wirus HPV.