Nasi Powstańcy – Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego

1.08.2024

Wszyscy, którzy z coraz większym zniecierpliwieniem czekali na hasło do powstania, głęboko wierzyli, że skończy się ono naszym wspaniałym zwycięstwem. Dnia 31 lipca po południu stawiliśmy się z bratem, żołnierzem AK, na Woli, w ostatniej willi przy ulicy Bema, przylegającej bezpośrednio do Dworca Zachodniego. Następnego dnia dołączył do nas mój drugi brat stryjeczny Klemens. Dopiero tam przyjęto mnie do AK, zaprzysiężono i powierzono funkcję sanitariusza, gdy oznajmiłem, że jestem uczniem „Szkoły Zaorskiego”. […] Byliśmy tragicznie źle uzbrojeni. Kilka ręcznych pistoletów, kilkanaście granatów i kilkadziesiąt tak zwanym karbidówek oraz chyba tylko jeden pistolet maszynowy stanowiły uzbrojenie 30 spragnionych boju chłopców. Nie było ono jednak wystarczające do podjęcia walki.

fragment wspomnień prof. Jerzego Dybickiego

Część oddziału „Steba”. Druga od końca „Hanka” – Irena Grabowska. Fot z zasobów Ireny Grabowskiej

Pośród przybywających do powojennego Gdańska było wielu uczestników Powstania Warszawskiego. Część z nich zaangażowała się w tworzenie naszej Uczelni. Niektórzy spędzili w Gdańsku tylko kilka lat, inni związali się z Uczelnią na całe swe życie zawodowe. Byli też tacy, którzy trafili do Trójmiasta kilkanaście lat po wojnie, by już w nim pozostać. Pierwszego sierpnia oddajemy hołd Ich pamięci:

1. Henryk Brokman (1886-1976), w Powstaniu pracownik punktu opatrunkowego, a następnie kierownik punktu dla chorych na czerwonkę; w Gdańsku kierownik Katedry i Kliniki Chorób Dzieci od 1946 r. do przenosin do Warszawy w 1953 r.
2. Jerzy Dybicki (1923-2015), pseudonim Alex, w Powstaniu sanitariusz; w Gdańsku od 1946 r., wieloletni kierownik I Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej.
3. Irena Grabowska (1922-2014), pseudonim Hanka, w Powstaniu minerka; w Gdańsku absolwentka Wydziału Farmaceutycznego AMG z 1952 r., kierownik Katedry i Zakładu Chemii Farmaceutycznej.
4. Władysław Jakimowicz (1904-1972), w Powstaniu chirurg w Centralnym Powstańczym Szpitalu Chirurgicznym nr 1 przy ul. Długiej oraz w Szpitalu św. Jana Bożego przy ul. Bonifraterskiej; w Gdańsku kierownik Kliniki Neurologicznej od 1946 r. do przenosin do Krakowa w 1951 r.
5. Romualda Komarnicka (1920-1987), pseudonim Lunia, w Powstaniu sanitariuszka 4. plutonu kompanii Maciek, ciężko ranna; w Gdańsku od 1949 r. współtwórczyni w Uczelni zespołu zajmującego się endokrynologią, założycielka Wojewódzkiej Poradni Endokrynologicznej.
6. Janina Krzyżanowska (1907-1995), pseudonim Doktor Josek, w Powstaniu komendant szpitala zapasowego przy ul. Widok, który kilkukrotnie musiała ewakuować; w Gdańsku od 1945 r., współorganizatorka Oddziału Stomatologicznego Wydziału Lekarskiego.
7. Olga Krzyżanowska (1929-2018), pseudonim Żabusia, w Powstaniu harcerka Szarych Szeregów; w Gdańsku absolwentka kierunku lekarskiego z 1952 r., specjalistka medycyny przemysłowej, pracownik m.in. AMG. Posłanka na Sejm X, I, II i III kadencji (1989-2001), wicemarszałek Sejmu X i II kadencji (1989-1991, 1993-1997), senator V kadencji (2001-2005).
8. Władysław Kubik (1923-2000), pseudonim Kuna, w Powstaniu żołnierz AK; w Gdańsku od 1945 r., absolwent kierunku lekarskiego z 1952 r., pracownik Uczelni, anatom i chirurg.
9. Jan Kurdwandowski (1924-2018), pseudonim Krok, w Powstaniu żołnierz AK (3. kompania, batalion Chrobry I); po wojnie kontynuował studia medyczne m.in. w Gdańsku, pediatra, przez krótki czas pracownik ALG w Klinice Chorób Dzieci kierowanej przez prof. Henryka Brokmana.
10. Ksenia Lutomska (1900-1988), w Powstaniu lekarz Szpitala Ujazdowskiego; w Gdańsku od 1945 r., w ALG od 1946 r., wieloletni kierownik Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej.
11. Alojzy Maciejewski (1904-1984), w Powstaniu komendant szpitala polowego przy ul. Mokotowskiej; w Gdańsku twórca Oddziału Chirurgiczno-Ortopedycznego przy Klinice Chorób Dzieci w Gdańsku, w 1954 r. przeniesiony do Łodzi.
12. Adolf Malinowski (1891-1962), w Powstaniu kierownik szpitala na Czerniakowie (ewakuowanego następnie do Milanówka); w Gdańsku do 1954 r. adiunkt w Klinice Psychiatrycznej.
13. Aleksandra Manczarska (1901-1964), w Powstaniu w szpitalu polowym przy Mariańskiej; w Gdańsku lekarz okulista w przychodni kolejowej.
14. Stanisław Manczarski (1901-1963), w Powstaniu w szpitalach polowych przy Mariańskiej i przy Piusa IX; w Gdańsku od 1946 r. organizator i kierownik Katedry Medycyny Sądowej, piąty rektor AMG (w latach 1956-1962).
15. Andrzej Manitius (1927-2001), pseudonim Skała, w Powstaniu żołnierz AK w randze starszego strzelca; w Gdańsku od 1947 r. uzupełniał studia medyczne, następnie twórca gdańskiej szkoły nefrologii.
16. Jerzy Morawiecki (1910-1997), pseudonim Lubicz, w Powstaniu żołnierz AK (I Obwód Radwan, Grupa Bojowa Krybar – sanitariat), pracownik szpitala polowego przy ul. Kopernika, potem wielokrotnie przenoszony; w Gdańsku od 1962 r. kierownik Kliniki Chorób Oczu AMG.
17. Jan Raszek (1904-1969), pseudonim Jar, w Powstaniu żołnierz AK (pułk Baszta, batalion Karpaty) w stopniu podporucznika, uczestnik walk na Mokotowie; w Gdańsku od 1963 r. do śmierci kierownik II Katedry i Kliniki Chorób Dzieci AMG.
18. Julian Stolarczyk (1929-2007), w Powstaniu łącznik Komendy Placu, grupy Baszta na Mokotowie; w Gdańsku od 1945 r., absolwent kierunku lekarskiego z 1952 r., w Uczelni zatrudniony jeszcze w czasie studiów, wieloletni kierownik Katedry i Zakładu Patofizjologii.
19. Janina Suchorzewska (1930-2021), pseudonim Myszka Mała, w Powstaniu łączniczka punktu sanitarnego przy pl. Dąbrowskiego; w Gdańsku wieloletni kierownik Katedry Anestezjologii i Intensywnej Terapii AMG, następnie kierownik Zakładu Etyki, Bioetyki i Deontologii.
20. Ernest Sym (1893-1950), pseudonim Doktor Tulski, w Powstaniu członek Zgrupowania Krybar; w Gdańsku od 1946 r. na kierownik Katedry Technologii Śródków Spożywczych PG, od 1947 r. organizator Wydziału Farmaceutycznego ALG i pracownik Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej do przenosin do Warszawy w 1950 r.
21. Karol Szymoński (1908-1990), w Powstaniu pracownik szpitala zakaźnego przy ul. Chocimskiej; w Gdańsku najpierw pracownik Szpitala Marynarki Wojennej w Oliwie, a od 1946 r. do przenosin do Bytomia w 1955 r. pracownik ALG.
22. Michał Telatycki (1898-1955), w Powstaniu kierownik centralnej stacji sztucznej odmy w szpitalu przy ul. Smulikowskiego; w Gdańsku (dokąd trafił na własne życzenie z Ministerstwa Zdrowia) od 1947 r. do śmierci kierownik Kliniki Gruźlicy.
23. Gerda Walczuk (1910-1979), w Powstaniu lekarz w szpitalu polowym; w Gdańsku od 1945 r., pracownik Kliniki Chorób Dzieci (doktorat w 1951 r.), kierownik Kliniki Diagnostyki i Terapii Oddziału Pediatrycznego do czasu przejścia w 1959 r. do Szpitala Morskiego w Gdyni.

Listę Powstańców związanych z naszym Uniwersytetem opracowali historycy z Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych GUMed – dr Bartłomiej Siek i dr Piotr Paluchowski. Tekst ich autorstwa, pt. Z Powstania do Akademii, ukaże się w sierpniowo-wrześniowym numerze Gazety GUMed.

fot. elektroniczne i drukowane zasoby GUMed, Wikipedia