Działania na rzecz bezpieczeństwa pacjenta

11.04.2024

Konferencja Bezpieczeństwo Pacjenta, zorganizowana 5 kwietnia 2024 r. przez Rzecznika Praw Pacjenta oraz Uniwersyteckie Centrum Kliniczne, szpital kliniczny GUMed zgromadziła ekspertów reprezentujących różne dziedziny, w tym naukę, sektor publiczny, prawników oraz kadrę zarządzającą w placówkach medycznych. Dyskutowano na temat obecnego stanu bezpieczeństwa pacjentów w Polsce oraz roli szpitali klinicznych w zapewnianiu wysokich standardów opieki medycznej.

Współgospodarz wydarzenia dr Jakub Kraszewski, dyrektor naczelny Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego, witając uczestników debaty podkreślił, jak ważne jest budowanie dobrego klimatu wokół bezpieczeństwa pacjenta oraz wymiana doświadczeń pomiędzy podmiotami leczniczymi w obszarze kultury bezpieczeństwa. Następnie głos zabrał rektor prof. dr hab. Marcin Gruchała, zaznaczając jak istotna nie tylko dla środowiska medycznego jest konferencja.

– Nasza debata ma wymiar uniwersalny, bo my jako medycyny zajmujemy się tym, co ma wymiar uniwersalny – dobrem drugiego człowieka, jego zdrowiem, dobrostanem. Tak liczny udział Państwa pokazuje, że wartości takie jak dobro i bezpieczeństwo pacjenta są ważne nie tylko dla nas – dodał prof. dr hab. Marcin Gruchała, rektor Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Rozpoczynający konferencję minister Bartłomiej Chmielowiec zwrócił uwagę, że temat bezpieczeństwa pacjentów jest coraz częściej podnoszony w debacie publicznej oraz wymaga jeszcze wielu działań legislacyjnych oraz przyszłych zmian, jak m.in. zwiększenie bezpieczeństwa kobiet w opiece okołoporodowej, zapowiadane przez minister zdrowia Izabelę Leszczynę.

– Z punktu widzenia Rzecznika Praw Pacjenta naszym wspólnym wyzwaniem jest wdrożenie strategii na rzecz bezpieczeństwa, która byłaby dokumentem uchwalonym przez Radę Ministrów oraz w której byłyby wytyczone cele i wyzwania, w jaki sposób zapewnić bezpieczeństwo pacjentom – mówił minister Bartłomiej Chmieowiec.

W naszych dzianiach powinniśmy skupić się na kwestiach związanych z edukacją, informacją, wprowadzaniem just culture, która podkreśla, że ​​błędy są na ogół wynikiem wadliwej kultury organizacyjnej, a nie są spowodowane wyłącznie przez osobę lub osoby bezpośrednio zaangażowane. Konieczne jest również wprowadzenie rejestru zdarzeń niepożądanych.

Agnieszka Tuderek-Kutela, dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa w Ministerstwie Zdrowia, podkreśliła znaczenie bezpieczeństwa jako fundamentu w kształtowaniu systemu opieki zdrowotnej. Zauważyła, że istotne jest podejmowanie działań mających na celu zapewnienie, aby pacjenci czuli się w nim bezpiecznie. Jedną z kluczowych kwestii jest wprowadzenie transparentności wyników leczniczych, co w dużym stopniu może przyczynić się do zwiększenia oraz budowy zaufania pacjentów do lekarzy. Dodatkowo, wymiana informacji i dobra komunikacja między pacjentem a lekarzem będą miały istotny wpływ na skuteczność całego procesu terapeutycznego.

W czasie dyskusji wielokrotnie podkreślano, że pacjent jest elementem całego systemu ochrony zdrowia. Angażowanie organizacji pacjenckich ma miejsce na różnych etapach jak m.in.: Rada Akredytacyjna przy Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia, Komisja Odwoławcza przy Funduszu Kompensacyjnym Zdarzeń Medycznych, Naczelna Komisja Bioetyczna, Rada Organizacji przy Ministerstwie Zdrowia oraz przy Rzeczniku Praw Pacjenta, która skupia ponad 130 organizacji.

W ocenie ministra Bartłomieja Chmielowca niewątpliwie należy angażować organizacje pacjenckie w procesy decyzyjne również na niższych szczeblach.

– Są to organizacje, w gronie których znajdują się wybitni eksperci, mający duże doświadczenie w obszarze ochrony zdrowia, z którego chętnie korzystamy i których głos jest słyszalny – dodał Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta.

Profesor Edyta Szurowska, kierownik Zakładu Radiologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego oraz prorektor ds. klinicznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, rozpoczynając koleją debatę nt. Roli szpitali klinicznych w budowaniu bezpieczeństwa pacjenta zwróciła uwagę, że 80% rozpoznań u pacjentów stawianych jest na podstawie diagnostyki obrazowej.

– W większości przypadków każdy pacjent, który trafia do szpitala, poddawany jest badaniom obrazowym, co pozwala lekarzom na dokładniejszą diagnozę. Z tego też względu nowoczesna technika jest bardzo istotna – dodała prof. dr hab. Edyta Szurowska, prorektor ds. klinicznych GUMed, kierownik Zakładu Radiologii UCK. – Musimy jednak być też bardzo ostrożni, aby ta diagnostyka nie była nadmiarowa, ponieważ jest to większe niebezpieczeństwo powikłań np. po podaniu środka kontrastującego.

– Na przykładzie wprowadzania na rynek nowych leków oraz monitorowania zdarzeń niepożądanych jesteśmy w stanie odpowiednio wcześniej zareagować i zmienić wskazanie lub dawkę, a nawet wycofać dany lek z rynku, gdy toksyczność zaczyna być niebezpieczna – zwrócił uwagę prof. dr hab. Michał Markuszewski, prorektor ds. nauki

Bezpieczeństwo pacjenta obejmuje sytuację, w której czuje się on w pełni zaopiekowany. Jednym z elementów budowania tego zaufania jest możliwość zgłaszania zdarzeń niepożądanych, którą można poprawić poprzez zwiększenie świadomości oraz edukację pacjentów w celu prawidłowej ich identyfikacji.

Jednym z fałszywych przekonań jest również stwierdzenie, że działania niepożądane należy zgłaszać jedynie w przypadku poważnych zdarzeń. Dużym problemem jest także nadmierne obciążenie personelu medycznego związane z biurokracją oraz dużą liczbą obowiązków. Raportowanie działań niepożądanych nadal budzi wiele kontrowersji, z uwagi na fakt, że istnieje realny problem wzięcia odpowiedzialności za dane zdarzenie.

– W Polsce bardzo mało jest regulacji, jedynie patomorfologia oraz anestezjologia i intensywna terapia są uregulowane, co zdecydowanie poprawiło poziom bezpieczeństwa pacjentów, niemniej jednak nadal występują sytuacje krytyczne – mówił prof. dr hab. Radosław Owczuk, ordynator Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii UCK, dziekan Wydziału Lekarskiego GUMed. – Jeśli odpowiednio wcześnie wdrożymy właściwe postępowanie, to do powikłania nie dojdzie.

Sztuka nauczania o bezpieczeństwie chorego, również bezpieczeństwie lekarza czy innego personelu medycznego musi opierać się na tym, abyśmy dużo wcześniej potrafili reagować na sytuacje krytyczne. Ważne jest także zdefiniowanie powikłań oraz sposób komunikowania się pacjentem. Rejestr zdarzeń niepożądanych to bardzo dobry sposób do wyciągania wniosków oraz do nauki. Może być to skuteczne narzędzie do oceny jakości podmiotu leczniczego.

Wszyscy uczestnicy konferencji zgodzili się co do faktu, że rejestr zdarzeń niepożądanych jest kluczowy w poprawie poziomu bezpieczeństwa wszystkich pacjentów.

Konferencja “Bezpieczeństwo Pacjenta” – panele

BEZPIECZEŃSTWO PACJENTA – STAN OBECNY W POLSCE

• Agnieszka Tuderek-Kutela, dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa Ministerstwa Zdrowia
• Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta
• Marcin Kalinowski z Centrum Monitorowania Jakości
• prof. dr hab. Agnieszka Zimmermann, kierownik Zakładu Prawa Medycznego i Farmaceutycznego GUMed, prorektor ds. jakości kształcenia Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego,
• dr Jakub Kraszewski, dyrektor naczelny Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego

Moderator dyskusji:
dr hab. Tomasz Stefaniak, dyrektor ds. lecznictwa UCK, kierownik Zakładu Jakości w Ochronie Zdrowia GUMed

ROLA SZPITALI KLINICZNYCH W BUDOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PACJENTA

• prof. dr hab. Edyta Szurowska, kierownik Zakładu Radiologii UCK, prorektor ds. klinicznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
• prof. dr hab. Monika Raulinajtys-Grzybek, kierownik Katedry Rachunkowości Menedżerskiej, Szkoła Główna Handlowa
• prof. dr hab. Michał Markuszewski, prorektor ds. nauki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
• prof. dr hab. Radosław Owczuk, ordynator Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii UCK, dziekan Wydziału Lekarskiego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
• prof. dr hab. Kamil Torres, prorektor ds. Kształcenia i Dydaktyki Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Moderator dyskusji:
Jakub Adamski, dyrektor Departamentu Współpracy, Biuro Rzecznika Praw Pacjenta

ZDARZENIA NIEPOŻĄDANE – WYZWANIA SYSTEMOWE

• Marcin Kalinowski z Centrum Monitorowania Jakości
• Agnieszka Nowak-Musiej z Okręgowej Izby Lekarskiej
• Jakub Adamski, dyrektor Departamentu Współpracy, Biuro Rzecznika Praw Pacjenta
• dr Robert Mołdach, prezes Instytutu Zdrowia i Demokracji
• Piotr Pawliszak z Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie

Moderator dyskusji:
Dariusz Szplit, kierownik Działu Innowacji, Analityki i Wdrożeń Technologii Medycznych UCK

Zapis konferencji dostępny jest na kanale YouTube UCK.

fot. Sylwia Mierzewska/UCK