Tajemnice z muzealnej półki

31.07.2023

W historii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego okrągłe rocznice stulecia można zapewne policzyć na palcach jednej ręki. Teoretycznie nie powinno ich być wcale. Utworzona 8 października 1945 r. nasza Uczelnia w tym roku obchodzić będzie 78 rocznicę powołania.

Przyglądając się dziejom i biorąc pod uwagę tradycję i dziedzictwo, do której odwołujemy się w Statucie Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, dostrzegamy ważne wydarzenia, które miały miejsce sto lat temu. Wiek i osiem dni minęło od założenia 23 lipca 1923 r. Księgi pamiątkowej Kliniki Chirurgicznej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Pomysłodawcą Księgi był ówczesny kierownik klinki prof. Kornel Michejda i z jego nazwiskiem jest ona związana w pierwszej części swego istnienia do jego śmierci w 1960 r. Syn Profesora Janusz Michejda przekazał ją prof. Zdzisławowi Kieturakisowi. Ostatnim opiekunem Księgi był prof. Zdzisław Wajda, 11 maja 2007 r., dokonując ostatnich wpisów podczas uroczystego zebrania Oddziału Gdańskiego Towarzystwa Chirurgów Polskich poświęconego jubileuszowi 80 rocznicy urodzin prof. Zdzisława Wajdy.

Wtedy też Profesor – wraz ze współpracownikami, przede wszystkim mgr Józefą de Laval odpowiedzialną za stronę językową i mgr. Tadeuszem Skowyrą, który opracował koncepcje i przygotował książkę do druku – podjął się wydania opracowania Księgi pamiątkowej, zwanej również Złotą Księgą. Przedstawiając ją, posłużę się słowami prof. Wajdy ze wstępu do książki.

Księga zaczęła pełnić swoją historyczną rolę 26 lipca 1923 r. Zainaugurowały ją gratulacyjne słowa profesora Bronisława Kadera skierowane do ucznia i wychowanka – profesora Kornela Michejdy, a kończą – moje podziękowania złożone na ręce profesora Marka Dobosza, mojego ucznia i wychowanka, w dniu 11 maja 2007 r. w Gdańsku, podczas uroczystego posiedzenia Oddziału Gdańskiego Towarzystwa Chirurgów Polskich poświęconego 80 rocznicy moich urodzin. W tych datach zawiera się 85-letnia historia Księgi i równocześnie dzieje trzech ważnych ośrodków chirurgicznych: Wilna, Krakowa i Gdańska.

wpis prof. Zdzisława Wajdy

Księga jest dokumentem, który niewątpliwie stanowi przyczynek do dziejów polskiej chirurgii akademickiej. Przypomina i utrwala nazwiska lekarzy chirurgów, którzy w polskich placówkach pracowali, zdobywali wiedzę i umiejętności, aby po latach tworzyć i kierować nowo powstałymi oddziałami i klinikami. Zapisy w niej można podzielić na 4 okresy:

• 1923-1939 – Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie
• 1946-1948 – Akademia Lekarska w Gdańsku
• 1948-1959 – Uniwersytet Jagielloński, następnie Akademia Medyczna w Krakowie
• 1960-2007 – Akademia Medyczna w Gdańsku.

Niektórym spośród dat w Księdze towarzyszy lakoniczna informacja na temat okoliczności dokonanego wpisu i podpisy osób uczestniczących w spotkaniu. Są też w niej wpisy znamienne i wzruszające. Ukazują one znaczenie Księgi jako unikalnego nośnika tradycji i dziedzictwa chirurgicznego. Niezwykle wymowne są słowa dwóch spośród wpisów. Pierwszego, otwierającego ją, wspomnianego już, dokonanego przez prof. Bronisława Kadera i pochodzącego z 1960 r. wpisu Janusza Michejdy.

Obyż w tej klinice panowały stale aż po ostatni kres bytu kuli ziemskiej miłość Ojczyzny naszej, wiedza głęboka, poczucie obowiązku, czyste sumienie i miłość pracy, to jest to wszystko, co wniósł w nią pierwszy Dyrektor Kliniki tej i jej twórca – prof. dr Kornel Michejda. Wilno, 26.VII.1923.

wpis prof. Bronisława Kadera

5 lipca 1960 roku zmarł mój ojciec założyciel tej książki Profesor Kornel Michejda. Pozwalam sobie powierzyć ją Panu Profesorowi Zdzisławowi Kieturakisowi, będąc pewnym, że mój nieżyjący ojciec właśnie w Pana rękach chciałby są widzieć. Gdańsk, 30.XI.1960

wpis Janusza Michejdy

W 2009 r. prof. Zdzisław Wajda przekazał do Muzeum opis Księgi z odręczną dedykacją. Po jego śmierci Księga została przekazana do Muzeum przez żonę dr Marię Wajdę i córkę profesora Magdę Wajdę. Skończyła się pewna symboliczna droga lub krąg, bowiem Księga eksponowana jest pośród pamiątek z miejsca, gdzie powstała – Kliniki Chirurgicznej USB w Wilnie.

dedykacja prof. Zdzisława Wajdy

Księdze poświęcony jest również jeden z filmów z cyklu Przyszłość dzięki przeszłości pt. Księga pamiątkowa Klinik Chirurgii Wilna, Gdańska i Krakowa.

https://www.youtube.com/watch?v=aSwKTmJnjUU&t=1s

Mam nadzieję, że film i opowieść z muzealnej półki skłonią do zadumy nad przemijaniem i znaczeniem troski o drobiazgi z naszej przeszłości.

dr Marek Bukowski

Muzeum GUMed