Rozmawiali o jakości kształcenia w zawodach medycznych

24.04.2023

Kto będzie nas leczył? Jak przygotować pracowników ochrony zdrowia do pracy w nieprzewidywalnym i nieustannie zmieniającym się otoczeniu? W jakie najistotniejsze kompetencje muszą być wyposażeni? Jak zbalansować potrzeby ilościowe i jakościowe? Odpowiedzi na te pytania szukali uczestnicy konferencji Nowoczesna edukacja medyczna odpowiedzią na potrzeby zdrowotne społeczeństw, która odbyła się 21 kwietnia 2023 r. we Wrocławiu. Obrady zorganizowała Konferencja Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych (KRAUM) pod przewodnictwem prof. Marcina Gruchały, rektora Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

W wydarzeniu uczestniczyło ponad 300 osób. Obecni byli reprezentujący resort zdrowia i nauki wiceministrowie Piotr Bromber i Wojciech Murdzek, jak również przedstawiciele Polskiej Komisji Akredytacyjnej, samorządów zawodowych, środowisk studentów i doktorantów oraz nauczyciele akademiccy, dziekani i prodziekani odpowiedzialni za dydaktykę i jakość kształcenia. Gospodarzem konferencji był Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu na czele z rektorem prof. Piotrem Ponikowskim.

– Jesteśmy w bardzo ważnym momencie dla przyszłości systemu ochrony zdrowia w Polsce. Docenienie standaryzacji kształcenia jest istotne zwłaszcza obecnie, gdy uruchamiamy kształcenie lekarzy na bardzo wielu uczelniach, które do tej pory tego nie robiły – podkreślił prof. Marcin Gruchała, rektor GUMed, przewodniczący KRAUM. – Chodzi o czuwanie systemowe nad zapewnieniem jakości kształcenia, aby absolwenci kierunków medycznych, przyszli lekarze, pielęgniarki, ratownicy czy analitycy medyczni, opuszczając mury uczelni, reprezentowali odpowiednio wysoki poziom wiedzy i umiejętności. Osoby te muszą legitymować się ugruntowaną wiedzą medyczną, odpowiadającą przyjętym standardom kształcenia, by byli odpowiednio przygotowani do wykonywania odpowiedzialnego zawodu.

Rektorzy uczelni zrzeszonych w KRAUM dostrzegają problem deficytu kadr medycznych i wynikającą z tego konieczność zwiększenia kształcenia w tym zakresie. Od kilku lat systematycznie rośnie liczba studentów przyjmowanych na uczelnie medyczne. Jednocześnie, uruchomieniem kierunku lekarskiego zainteresowanych jest coraz więcej uczelni niemedycznych, w tym również zawodowych. W związku z tym, pojawiają się obawy o jakość kształcenia w takich miejscach. Przewodniczący KRAUM pokreślił, że trzeba nie tylko kształcić więcej kadry medycznej, ale także zabiegać o najwyższą jakość tej edukacji – przede wszystkim w trosce o pacjenta. Prorektor ds. studentów i dydaktyki UMW prof. Agnieszka Piwowar zaapelowała, by tworząc przyszłość zawodów medycznych, wypracować najlepsze z możliwych rozwiązania, natomiast wiceminister edukacji i nauki Wojciech Murdzek zapewnił, że kwestia nowych standardów kształcenia w zawodach medycznych jest priorytetowa, a jednocześnie niezwykle trudna. To proces wieloletni, obliczony na kilkanaście lat.

Zdaniem rektorów uczelni medycznych, szkoły wyższe, które prowadzą kierunek lekarski, powinny dawać studentowi możliwość poruszania się w środowisku, w którym powstaje wiedza medyczna i korzystania z odpowiedniej infrastruktury laboratoryjnej i szpitalnej. W tym celu zespół pod przewodnictwem dr hab. Agnieszki Zimmermann, prof. uczelni, prorektor ds. jakości kształcenia GUMed opracowuje rekomendacje i przygotowuje listę dobrych praktyk, które pozwolą na wdrożenie odpowiednich działań dla zapewnienia jakości procesów kształcenia na kierunkach medycznych.

Zdaniem obecnego na konferencji KRAUM wiceministra zdrowia Piotra Brombera, ilość nie musi stać w sprzeczności z jakością i taka też jest intencja zmian, przygotowywanych przez resort zdrowia wspólnie z resortem edukacji i nauki. Na razie w projekcie rozporządzenia dotyczą one standardów kształcenia na kierunku lekarskim i lekarsko-dentystycznym, ale obejmą także pielęgniarstwo i położnictwo, a potem fizjoterapię, medycynę laboratoryjną, farmację i ratownictwo medyczne.

– Powinniśmy całościowo patrzeć na kwestie kształcenia w zawodach medycznych – powiedział wiceminister Piotr Bromber. – Intencją wprowadzanych zmian jest upraktycznienie nauczania. Chcemy zmienić paradygmat z dostarczania wiedzy na dostarczanie wiedzy, kompetencji i umiejętności.

W ocenie wiceministra Brombera najważniejszą zmianą w kształceniu w odniesieniu do kierunku lekarskiego i lekarsko-dentystycznego jest ustalenie listy umiejętności, obowiązkowych dla studenta. Zawiera ona 45 pozycji, w tym e-usługi. Wiceminister zapowiedział ograniczenie nauczania w zakresie prawno-organizacyjnym i rozszerzenie nauczania klinicznego studentów.

Konferencja składała się z czterech paneli, podczas których uczestnicy dyskutowali o kwestiach dotyczących m.in. jednolitych zasad kształcenia przyszłych lekarzy, nowoczesnych metod edukacji, współpracy specjalistów różnych dziedzin medycyny w ramach udzielania kompleksowych świadczeń oraz komunikacji z chorymi. Przedmiotem pracy grup roboczych były rekomendacje KRAUM na temat kształcenia w zawodach medycznych, informatyzacji procesu dydaktycznego, kompetencji dydaktycznych oraz procedur jakości kształcenia.

Na zakończenie konferencji dr hab. Agnieszki Zimmermann, prof. uczelni, prorektor ds. jakości kształcenia Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego omówiła przygotowywane na zlecenie KRAUM rekomendacje w zakresie kształcenia na kierunkach medycznych.

– Te zalecenia stanowią wskazówki odpowiadające na pytanie dotyczące prowadzenia efektywnego kształcenie w zawodach medycznych w sposób nowoczesny i w pełni pokrywający potrzeby zdrowotne społeczeństwa. Starają się wskazywać, jak przygotować przyszłych pracowników ochrony zdrowia do pracy w nieprzewidywalnym i nieustannie zmieniającym się otoczeniu – zaznaczyła prorektor GUMed dr hab. Agnieszka Zimmermann, prof. uczelni, przewodnicząca zespołu ds. opracowania rekomendacji. – Absolwenci kierunków medycznych stają się przedstawicielami zawodów zaufania publicznego, co sprawia, że powinni charakteryzować się nie tylko odpowiednim poziomem przygotowania merytorycznego, ale także respektowaniem norm etycznych, empatią, zdolnością do zachowania w tajemnicy informacji o pacjencie i wysokim poziomem kultury osobistej.

Jak podkreśliła prof. Zimmermann, dla jak najlepszego przygotowania absolwentów kierunków medycznych do wykonywania zawodu, zapewnienia optymalnej, bezpiecznej opieki zdrowotnej oferowanej przez nich pacjentom i dla rozwoju systemu ochrony zdrowia w Polsce ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad w trzech obszarach:

• gwarantowania zdobywania właściwych kompetencji zawodowych,
• metodyki kształcenia,
• środowiska nauczania.

Szczególną uwagę Przewodnicząca zespołu ds. opracowania rekomendacji w kształceniu na kierunkach medycznych zwróciła na konieczność zapewnienia nabycia umiejętności i postaw społecznych niezbędnych do pracy w strukturach systemu ochrony zdrowia, dbałość o możliwość nabycia doświadczenia w pracy klinicznej już na etapie studiów, jak również wagę właściwej komunikacji z pacjentem i jego rodziną, a także z członkami interdyscyplinarnego zespołu terapeutycznego. Nowoczesna edukacja winna uwzględniać szerokie wykorzystanie angażujących metod i narzędzi kształcenia, a weryfikacja zdobytej wiedzy, umiejętności praktycznych i klinicznych oraz postaw powinna odbywać się z wykorzystaniem egzaminu OSCE.

– W obszarze środowiska nauczania należy uwzględnić kształcenie interprofesjonalne, którego celem jest przygotowanie do efektywnej, opartej na wzajemnym szacunku i zrozumieniu współpracy w zespole terapeutycznym, a także dbałość o rozwój badań w obszarze dydaktyki medycznej i upowszechnianie edukacji opartej na faktach tzw. evidence-based education – wyjaśniała prof. Zimmermann.

Rekomendacje przygotował zespół złożony z przedstawicieli 16 uczelni członkowskich KRAUM i CMKP.

Konferencję patronatem objęły: Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Edukacji i Nauki, Polska Komisja Akredytacyjna oraz Marszałek Województwa Dolnośląskiego.

Fot. Tomasz Walów/UMW