Tajemnice z muzealnej półki

27.10.2022

Inauguracja roku akademickiego to wydarzenie najwyższej wagi w życiu Uniwersytetu. Wpisane do kalendarza na zawsze. Żadna inna uroczystość nie jest tak niezmienna. Można zaryzykować twierdzenie, że to symboliczna podstawa, na której opiera się życie Uczelni. Zapewne można też sformułować doskonalsze i zgrabniejsze określenia inauguracji.

Gdański Uniwersytet Medyczny jest ze wszech miar niezwykły. Nie tylko dlatego, że to nasze miejsce pracy, w którym spędzamy znaczną część swego życia, w zrozumiały sposób mitologizując je w świadomości i opowieściach. Jednym z powodów unikalności jest oficjalna data inauguracji roku akademickiego.

Studenci zaczynają zajęcia 1 października, w ostatnim tygodniu września odbywają się immatrykulacje pierwszego rocznika. Uroczystość inauguracji obchodzimy 8 października. Tego dnia w 1945 r. powołano do życia Akademię Lekarską w Gdańsku, która po zmianie nazwy w 1950 r. stała się Akademią Medyczną, a ta w 2009 r. przekształciła się w Gdański Uniwersytet Medyczny.

Jeszcze ciekawsza historia dotyczy pierwszej inauguracji w Akademii Lekarskiej w Gdańsku. Wspominaliśmy już ją w przednich odcinkach Tajemnic z muzealnej półki. Po dniach wojennej zawieruchy budynki Uczelni były zdemolowane przez eksplozje pocisków, a potem przez zachłanność i głupotę popychającą ludzi do kradzieży i aktów wandalizmu. Najważniejsze w tym czasie było przywrócenie działania części szpitalnej Akademii i leczenie chorych. W ilustrowanych zdjęciami dziennikach prof. Jack Adams-Ray odnotował uruchomienie zasilania elektrycznego oraz instalacji wodnej po 3-miesięcznym okresie pracy w bardzo trudnych i prymitywnych warunkach. Również on wspominał o ogromnej liczbie wybitych okien. W pomieszczeniach szpitalnych hulał wiatr, a z nastaniem jesieni, a potem zimy – przenikliwe zimno. W tych warunkach leczono chorych, od jesieni 1945 r. prowadzone były również zajęcia dydaktyczne. Uroczysta inauguracja roku akademickiego 1945/1946, pierwsza w Akademii Lekarskiej w Gdańsku odbyła się 2 lutego 1946 r. w audytorium, które przebudowano gruntownie w latach 2005-2007. Dziś nosi imię prof. Olgierda Narkiewicza. Uroczystość zgromadziła społeczność nowej Uczelni. Obecni byli również przedstawiciele władz państwowych i misji dyplomatycznych zwycięskich mocarstw. Inaugurację komentowano w radiu. Powstał również, po latach odnaleziony i odnowiony, i wreszcie poddany digitalizacji staraniem pracującego w Archiwum GUMed Grzegorza Grondy film ukazujący to wydarzenie.

inauguracja roku akademickiego 1945/1946

Przebieg inauguracji został udokumentowany. Przemówienia wygłoszone tamtego pamiętnego dla Gdańska i naszego Uniwersytetu dnia zostały opublikowane zarówno w prasie codziennej, jak i na łamach czasopism medycznych. Jednym z nich jest przemówienie prof. Władysława Szenajcha, pediatry i ówczesnego wiceprezesa Naczelnej Izby Lekarskiej. Warto przy tym dodać, że Gdańsk jest kolebką samorządu lekarskiego w Polsce. Na początku XVII wieku gdańscy lekarze utworzyli Collegium Medicorum Gedanensis. Po II wojnie światowej podjęto próbę odtworzenia Izb Lekarskich, lecz ostatecznie po 1952 r. zaprzestały działalności i odtworzone zostały dopiero po 1989 r.

Przemówienie prof. Władysława Szenajcha zaczyna się od słów: Akademia Lekarska ma za zadanie kształcenie, dokształcanie oraz wychowanie lekarzy. Mówca rozwija swą myśl. Niektóre ze stwierdzeń brzmią nadzwyczaj romantycznie: Lekarz jest rycerzem w walce o zdrowie narodu i gdy lekarz nie dopisze w tej walce, żadna postać ustroju politycznego i zdrowotnego Państwa nie zabezpieczy normalnego rozwoju i istnienia narodu. Inne fragmenty mogą wydać się niezrozumiałe, co po części wynika z archaiczności słownictwa, inne zaś nie straciły nic ze swej uniwersalności i aktualności.

Prezentowany tekst jest odbitką z Polskiego Tygodnika Lekarskiego nr 11, z 1946 r. Obejmuje niepełnych 6 stron druku. Warto poświęcić kilka minut na lekturę i refleksję nad przeszłością, bez której nie byłoby przecież teraźniejszości i przyszłości.

Wszystkim studentom i nauczycielom, społeczności uniwersyteckiej życzymy dobrego roku akademickiego 2022/2023. Z przyjemnością informujemy także, że Muzeum GUMed jest otwarte i zaprasza do odwiedzin. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie Muzeum.

dr Marek Bukowski,

Muzeum GUMed