Raport nt. opieki nad pacjentem u schyłku życia

28.06.2021

prof. Radosław Owczuk

Prof. Radosław Owczuk, kierownik Katedry i Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, konsultant krajowy w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii wszedł w skład działającego przy Rzeczniku Praw Pacjenta zespołu ekspertów, który opracował raport pt. Standardy postępowania w terapiach medycznych stosowanych w okresie kończącego się życia. Wśród autorów dokumentu znaleźli się również specjaliści z zakresu nauk medycznych, prawnych i humanistycznych oraz duchowni, dzięki czemu możliwe było stworzenie jednolitych i kompleksowych wytycznych i zasad postępowania. Prace nad przygotowaniem publikacji trwały od lipca 2019 r. do kwietnia 2020 r.

Raport otwiera szczegółowe wyjaśnienie tego, czym jest godność umierającego pacjenta. W pierwszej, skupiającej się na aspektach prawnych części dokument opisuje obecne przepisy, wskazując, że nieuleczalnie chory pacjent ma prawo do informacji o stanie swojego zdrowia oraz do leczenia, także w zaawansowanym stadium choroby. Definiuje również pojęcie terapii daremnej i przedstawia propozycje zmian legislacyjnych. Postuluje m.in. wprowadzenie instytucji pełnomocnika medycznego, który mógłby w sposób wiążący dla lekarzy reprezentować wolę pacjenta w sytuacji, gdy ten straciłby możliwość samodzielnego podejmowania decyzji i komunikowania ich otoczeniu, bądź też powołanie kuratora dla osoby, która nie wybrała swojego pełnomocnika. Prof. Radosław Owczuk jest współautorem tej części dokumentu.

Dalsza część wytycznych skupia się na dobrych praktykach w opiece nad pacjentem u schyłku życia, podkreślając, że podczas terapii należy monitorować i spełniać potrzeby pacjenta – nie tylko te dotyczące bezpośrednio fizycznego stanu jego organizmu, ale również psychiczne, społeczne i duchowe. Eksperci wskazują, że wola pacjenta w tym zakresie powinna stanowić część dokumentacji medycznej i być adekwatnie spełniana. Osobny podrozdział poświęcony jest wsparciu rodziny, a zwłaszcza rodziców, w okresie choroby i śmierci ich dziecka, gdyż sytuacja ta jest odwróceniem naturalnego porządku i jako taka wymaga zdaniem autorów specjalnego omówienia. Jak wskazują eksperci, istotne jest umożliwienie rodzinie i bliskim towarzyszenia każdemu umierającemu członkowi rodziny. Powinno to być troską wszystkich osób zaangażowanych w pomoc, dążącą do tego, aby nikt nie umierał w samotności i opuszczeniu.

Raport powstał na podstawie wyników ankiet przeprowadzonych wśród personelu medycznego opiekującego się pacjentami u schyłku życia oraz wśród samych pacjentów. Szczegółowe wyniki wraz z ich analizą i omówieniem znajdują się w ostatniej części publikacji. Pod uwagę wzięto również m.in. przypadki naruszeń prawa pacjenta zgłaszane do Rzecznika Praw Pacjenta, kazusy dotyczące terapii daremnej i stanowisko opinii publicznej na jej temat, a także aktualnie istniejące wytyczne oraz pojawiające się nieprawidłowości w zakresie dotyczącym tematyki opracowania.

Dokument ukazał się w czerwcu 2021 r. na stronie Rzecznika Praw Pacjenta.