Jak pisać o samobójstwach młodych ludzi?

15.09.2021

Przedstawiciele czołowych trójmiejskich mediów wzięli udział w warsztatach poświęconych problematyce samobójstw wśród młodych ludzi oraz zasadom przekazywania związanych z nimi informacji. Wydarzenie pod patronatem rektora Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego prof. Marcina Gruchały odbyło się 13 września 2021 r. w Atheneum Gedanense Novum GUMed. Organizatorem spotkania była prof. Małgorzata Sznitowska, kierownik Katedry i Zakładu Farmacji Stosowanej, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Pomocy Telefonicznej.

Otwierająca spotkanie prof. Edyta Szurowska, prorektor ds. klinicznych GUMed oraz Remigiusz Kwieciński, prezes gdańskiego oddziału Telefonu Zaufania podkreślali szczególną rolę mediów, od których postawy zależy nie tylko odbiór, ale też reakcja społeczeństwa na wiadomości o samobójstwach.

– Dzisiejsze seminarium poświęcone jest niezwykle ważkiej treści. Dzieci i młodzież to niezmiernie wrażliwa grupa, która coraz częściej boryka się z poważnymi problemami o podłożu psychologicznym i psychicznym. Niestety czas pandemii i wynikająca z niej konieczność izolacji istotnie pogłębiła ich trudności, kompleksy, prowadząc coraz częściej do zaburzeń psychicznych, depresji, myśli samobójczych. Jestem Państwu ogromnie wdzięczna, że podejmujecie dziś tę dyskusję i chcecie pochylić się nad niełatwą kwestią – mówiła prof. Edyta Szurowska.

prof. Małgorzata Sznitowska i Remigiusz Kwieciński

Warsztaty rozpoczęły się wykładem dr Edyty Sinackiej-Kubik, psycholog i psychoterapeuty, kierownik Zespołu Pomocy Psychologicznej MOPS Gdynia pt. Funkcja informacyjna mediów a kontekst etyczny – czy i jak mówić o samobójstwie, podczas którego specjalistka rozwiała i wyjaśniła szereg mitów dotyczących samobójstw. Opisała również efekt Wertera, czyli zjawisko polegające na okresowym zwiększeniu częstotliwości samobójstw po tym, jak w mediach pojawiła się informacja o tego rodzaju wydarzeniu, zwłaszcza dotyczącym znanej osoby.

– Badacze zauważają funkcję mediów masowych związaną z dostarczaniem odbiorcom informacji oraz przedstawianą im interpretacją rzeczywistości. Media nadają status ważności pewnym informacjom i same w sobie są autorytetem. Odbiorcy ulegają złudnemu wrażeniu, że skoro coś jest w mediach masowych, musi być ważne i pewnie jest wiarygodne – mówiła dr Edyta Sinacka-Kubik. – Decyzja o samobójstwie jest procesem. Suicydenci bardzo rzadko decydują się na taki krok pod wpływem impulsu. Jest to raczej czynnik wyzwalający, stanowiący zakończenie pewnego kontinuum. Samobójstwo ponadto może popełnić każdy. Nie ma typu osoby, która może być potencjalnym samobójcą, choć istnieją pewne czynniki ryzyka. Osoby w kryzysie są również rozdarte między życiem a śmiercią, rozważając wady i zalety każdej z możliwości. Nie chcą oni umrzeć za wszelką cenę – podkreślała Psycholog.

dr Edyta Sinacka-Kubik

Mgr Ryszard Jabłoński, członek Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, wykładowca Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w wykładzie pt. Czy media mogą mieć wpływ na profilaktykę zachowań samobójczych? przybliżył temat prewencji środowiskowej samobójstw.

– Pisząc o samobójstwach, nie należy publikować zdjęć suicydentów, opisywać zastosowanych przez nich metod ani nadmiernie upraszczać przyczyn ich decyzji. Nie należy również przypisywać nikomu winy. Fakty powinny z kolei być przedstawiane na dalszych stronach gazet. Powinno się również unikać wyrażeń takich jak “udane samobójstwo”, używając zamiast nich sformułowań “dokonane” lub “popełnione”. Codziennie w Polsce 225 osób próbuje odebrać sobie życie, a 15 z nich robi to skutecznie. Każda tak zakończona próba dotyka średnio 20 innych osób z otoczenia samobójcy – wskazywał mgr Ryszard Jabłoński.

mgr Ryszard Jabłoński

Aniela Tejchman, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Pomocy Telefonicznej i wieloletnia dyżurna telefonu zaufania przedstawiła słuchaczom własne doświadczenia związane z pracą na tym stanowisku.

– W pracy jesteśmy anonimowi, zarówno my, jak i dzwoniący. Czasem rozmowy są krótkie, innym razem trwają dłużej. Nigdy jednak nie rozłączamy się ani nie próbujemy ich skracać. Świadczymy dzwoniącym pomoc poprzez wysłuchanie ich i wskazanie, do kogo powinni się udać, aby uzyskać dalsze wsparcie. Nie diagnozujemy ich ani nie prowadzimy terapii. Zwykle nie znamy dalszych losów osób, z którymi rozmawialiśmy, ale zdarza się, że otrzymujemy podziękowania od nich lub dobre wieści od ich otoczenia – wyjaśniała Aniela Tejchman.

prof. Edyta Szurowska (w pierwszym rzędzie) i dr Joanna Śliwińska (w drugim rzędzie)

Spotkanie zakończyła dyskusja, którą poprowadziła dr Joanna Śliwińska, rzecznik prasowa GUMed. Rozmowa stanowiła okazję do zadania pytań ekspertom. Dotyczyły one postępowania w przypadkach konkretnych osób i wydarzeń, a także ogólnych wskazówek na temat komunikacji społecznej samobójstw, które można zastosować w wielu sytuacjach.

fot. Zbigniew Wszeborowski/GUMed