Tajemnice z muzealnej półki

9.09.2013

Niektóre spośród obiektów przebyły długą drogę do kolekcji Muzeum GUMed. Choć nie są bezpośrednio związane z historią naszej Uczelni, mają znaczną wartość z punktu widzenia historii nauki i medycyny. Dwie protezy kończyny dolnej trafiły do Muzeum GUMed z Dolnego Śląska. Tuż po wojnie zostały odnalezione na strychu domu w miejscowości Panków. Należały do poprzednich mieszkańców domu. Przez lata nieużywane, pokryły się kurzem. Protezy trafiły do Gdańska dzięki Władysławowi Bożkowi, który ofiarował je do zbiorów Muzeum GUMed, chroniąc tym samym przed prawdopodobnym zniszczeniem.

Stan jednej z protez jest owocem prac rekonstrukcyjnych przeprowadzonych pod kierunkiem dr. Bogumiła Przeździaka w Zakładzie Zaopatrzenia Ortopedycznego przy Szpitalu Specjalistycznym św. Wojciecha w Gdańsku. Dr Przeździak opracował również opis protezy, którego lektura dowodzi z jak skomplikowanym i interesującym aparatem mamy do czynienia. Proteza uda z szyną i pasem biodrowym, drewniana, pokryta pergaminem, została wykonana prawdopodobnie na początku XX w. Szyna biodrowa ma dość oryginalną, rzadziej spotykaną konstrukcję. Posiada dwa przeguby – w części dolnej tradycyjny, zginający się w płaszczyźnie strzałkowej, a powyżej drugi, zginany w płaszczyźnie czołowej. Oś pierwszego jest krótka, przecinająca dwie łączące się szyny, oś drugiego dłuższa. Dodatkowe zawieszenie protezy na szelkach, które się nie zachowało, musiało mieć następującą konstrukcję: przez bloczki umieszczone z obu boków części udowej przebiegała linka łącząca się na krańcach z paskami przechodzącymi przez dwie szlufki. Paski te łączyły się wyżej i były przymocowane do zwieszenia kamizelkowego.

Podparcie ciała na guzie kulszowym, półka siedzeniowa pokryta skórą. Z tyłu części udowej protezy ochrona pośladkowa z filcu i płótna, przegub kolanowy jednoosiowy. Blokada kolana zamkiem ryglowym umieszczonym na stronie przedniej protezy. Konstrukcja blokady to: płaskownik metalowy o długości 23 cm, obracający się na osi umieszczonej w połowie długości, w części górnej uchwyt gałkowy oraz blokada zatrzaskowa zabezpieczająca przed przypadkowym zwolnieniem, w części dolnej uchwyt ryglujący. Wewnątrz części kolanowej walec przebiegający w płaszczyźnie strzałkowej z otworem na środku długości, przez który przechodzi sznurek zablokowany węzłem. W dalszej części goleni widoczne taśmy gumowe. Elementy te są konstrukcją wyrzutni kolanowej. Pasek przymocowany do sznurka jest zapewne jakąś naprawą wykonaną przez pacjenta. W otworze w okolicy podkolanowej widoczny walec pionowy poruszający się przy zginaniu i prostowaniu kolana to wstrzymywacz tylny, który ogranicza prostowanie. Ze względu na bardzo krótki kikut poza szyną biodrową wykonano dodatkowe zawieszenie kamizelkowe. Bloczki na części udowej protezy zapewniały stałe napięcie pasów przy ruchach zgięcie i prostowania. Stopa drewniana z przegubem jednoosiowym stawu skokowego. Brak przodostopia. Na stronie podeszwowej ślady filcu oraz skórzanego pokrycia. Na udzie protezy z obu boków i z tyłu biszkoptowatego kształtu otwory rewizyjne.

Wrześniowa prezentacja “Tajemnic z muzealnej półki” kończy pierwszy rok cyklu. Jego podsumowaniem będzie wystawa w Muzeum GUMed wszystkich przedstawionych przez ten czas obiektów, której otwarcie nastąpi 8 października br., w dniu inauguracji nowego roku akademickiego w Uczelni.