Nasz Uniwersytet gościł niedawno dr. Robina Irelanda z Uniwersytetu w Glasgow, eksperta w dziedzinie zdrowia publicznego, który od ponad 40 lat działa na rzecz profilaktyki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii i Europie. Jest prezesem organizacji Health Equalities Group, kibicem Norwich City i współtwórcą europejskiej inicjatywy Healthy Stadia, której celem jest przekształcanie stadionów sportowych w przestrzenie wspierające zdrowie kibiców, pracowników oraz lokalnych społeczności.
Kibic czy konsument?
Na początku wizyty dr Ireland wygłosił wykład dla członków SKN Medycyny Sportowej. Na spotkaniu podjął się trudnego tematu komercjalizacji wyrobów tytoniowych, alkoholu, niezdrowych artykułów spożywczych oraz produktów hazardowych podczas wydarzeń sportowych. W trakcie wykładu omówił, w jaki sposób marki promujące szkodliwe substancje lub nawyki wykorzystują sport do budowania pozytywnego wizerunku, podpinając się pod jego wartości – zdrowie, rywalizację, wspólnotę i sukces. Zwrócił uwagę, że obecność tego typu reklam na stadionach, koszulkach zawodników czy w transmisjach meczowych stanowi realne zagrożenie dla zdrowia publicznego, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.
Ważnym punktem spotkania było przedstawienie przez prelegenta idei programu Healthy Stadia – europejskiej inicjatywy, której jest współtwórcą i wieloletnim liderem. Jej celem jest przekształcanie stadionów i obiektów sportowych w miejsca promujące zdrowy styl życia – nie tylko wśród kibiców, ale również wśród zawodników, pracowników klubów i społeczności lokalnych. Dr Ireland zaprezentował przykłady dobrych praktyk wdrażanych w Wielkiej Brytanii i innych krajach europejskich, gdzie dzięki współpracy klubów sportowych, organizacji zdrowia publicznego i samorządów udało się wyeliminować reklamy tytoniu czy alkoholu z przestrzeni stadionowych i zastąpić je pozytywnymi przekazami prozdrowotnymi.
Dr Ireland omówił także skuteczność wybranych działań legislacyjnych i edukacyjnych realizowanych w ramach inicjatywy Healthy Stadia, wskazując na konkretne przykłady zmian w polityce klubów sportowych i regulacjach reklamowych. Podkreślił znaczenie współpracy międzysektorowej oraz rolę środowisk akademickich i sportowych w tworzeniu przestrzeni sprzyjających zdrowiu publicznemu.
Młodzieżowe Spotkania z Medycyną
Następnego dnia dr Robin Ireland wystąpił jako prelegent podczas inauguracji 15. edycji Młodzieżowych Spotkań z Medycyną. Wydarzenie, które odbyło się w Auli im. prof. Olgierda Narkiewicza, zgromadziło blisko 900 uczniów szkół średnich – 300 na miejscu i ponad 600 za pośrednictwem transmisji online. MSM to wspólna inicjatywa naszego Uniwersytetu i Okręgowej Izby Lekarskiej w Gdańsku, a od tego roku również Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni. Jest skierowana do liceów i ma na celu popularyzację nauk medycznych i promocję zdrowego stylu życia wśród młodzieży. Tegoroczną edycję MSM uroczyście otworzył dr Dariusz Kutella – prezes OIL w Gdańsku.
Spotkanie rozpoczęło się od prezentacji przygotowanych przez uczennice II LO w Sopocie oraz III LO w Gdańsku. Następnie głos zabrał prof. Tomasz Zdrojewski, który w swoim wystąpieniu scharakteryzował aktualny stan zdrowia Polaków. Zwrócił uwagę na niepokojące zjawiska, takie jak rosnąca liczba osób z nadwagą i otyłością, niedostateczny poziom aktywności fizycznej oraz stosunkowo niska średnia przewidywana długość życia, która plasuje Polskę na 52. miejscu na świecie. Profesor podkreślił, że bez pilnego wdrożenia systemowych działań profilaktycznych sytuacja może ulec dalszemu pogorszeniu.
Wykład plenarny wygłosił dr Ireland, który skoncentrował się na problemie promocji szkodliwych produktów i nawyków przez koncerny wspierające finansowanie sportu zawodowego. Jego prezentacja stanowiła rozwinięcie wątków poruszonych podczas poprzedniego dnia. Szczególnie krytycznie odniósł się do praktyk producentów napojów energetycznych. Jego zdaniem, popyt na te produkty został w dużej mierze sztucznie wykreowany poprzez kampanie reklamowe skierowane głównie do młodych kibiców. Podkreślił, że producenci celowo wykorzystują autorytet sportowców, aby normalizować niezdrowe wybory i zachęcać do konsumpcji. Jako bezpośrednie skutki nieodpowiedzialnej polityki sponsoringowej prowadzonej przez kluby i zawodników wskazał rosnącą popularność stron hazardowych oraz alarmujący wzrost liczby dzieci z otyłością.
Jako skuteczne rozwiązanie tego problemu dr Ireland zaproponował wprowadzenie zakazu reklamowania tego typu produktów, co mogłoby zostać uregulowane na poziomie rozgrywek ligowych lub w drodze decyzji państwowych.
Prelekcja spotkała się z dużym zainteresowaniem słuchaczy, o czym świadczyła ożywiona sesja pytań. Na zakończenie dr Ireland wyróżnił autorów najciekawszych wypowiedzi, wręczając im zestawy upominków przygotowane przez Okręgową Izbę Lekarską.
European Healthy Stadia Network
Na koniec intensywnego pobytu w Trójmieście, dr Ireland gościł na konferencji medycznej European Healthy Stadia Network, której organizatorami byli: GUMed, Gdyńskie Centrum Zdrowia, Urząd Miasta Gdyni oraz klub sportowy Arka. Spotkanie otworzyli wiceprezydent Gdyni Tomasz Augustyniak oraz przewodniczący Rady Nadzorczej Arki Gdynia Marcin Gruchała. Mówili o licznych projektach mających na celu promocję zdrowia, które dzięki współpracy, udało się przeprowadzić w ostatnim roku.
Następnie dr Robin Ireland w swoim wykładzie przedstawił uczestnikom główne założenia programu Healthy Stadia, który od ponad dwudziestu lat realizuje z powodzeniem na arenie międzynarodowej. Projekt był wspierany przez organizacje FIFA i UEFA. Prezentacje dr Irelanda – opierające się m.in. na doświadczeniach klubów w Wielkiej Brytanii – stały się impulsem do dalszych rozważań nad rolą klubów sportowych jako potencjalnego lidera zmian w obszarze zdrowia publicznego.
Dyskusję rozpoczął dr hab. Krzysztof Chlebus z I Katedry i Kliniki Kardiologii GUMed, aktualny szef prewencji w Polskim Towarzystwie Kardiologicznym. Następnie głos zabrali: dr hab. Dagmara Budnik-Przybylska z Zakładu Psychologii Sportu UG, prodziekan UG dr hab. Radosław Kosakowski, były dziekan AWFiS w Gdańsku prof. Wojciech Ratkowski oraz honorowy gość wydarzenia prof. Jan Skokowski, który mimo ukończenia 90 lat, pozostaje aktywny sportowo i regularnie gra w piłkę nożną oraz morsuje. Ważny komentarz przedstawił też były reprezentant Polski i trener Arki, który doprowadził drużynę do sięgnięcia po swój pierwszy puchar polski w 1979 r., czyli Czesław Boguszewicz.
Największą część dyskusji zajęły problemy zdrowia psychicznego wśród kibiców, zwłaszcza tych młodych. Jeden z pomysłów zakładał wykorzystanie sportu jako narzędzia do promowania zdrowia psychicznego. Arka Gdynia, od ponad roku realizująca projekt Arka znaczy Zdrowie, prowadzi aktualnie szereg inicjatyw prozdrowotnych. Bardzo ważnym przykładem jest Różowy Mecz – wydarzenie, podczas którego piłkarze występują w różowych strojach jako wyraz solidarności z kobietami oraz w celu promowania profilaktycznych badań piersi. Tegoroczna edycja Różowego Meczu odbiła się szerokim echem w Europie, zwłaszcza w Niemczech, Hiszpanii i Portugalii. Wydarzenie zostało zauważone przez zagraniczne media sportowe i zdrowotne, które podkreślały innowacyjność połączenia kampanii społecznej z wydarzeniem piłkarskim.
Popularnością cieszy się również inicjatywa Arki walking football, czyli chodzonej piłki nożnej dla seniorów, która pozwala osobom starszym na bezpieczną aktywność fizyczną i integrację społeczną.
Rosnące zainteresowanie tym formatem pokazuje, że działania lokalne – jeśli są autentyczne i dobrze zakomunikowane – mogą mieć realny, międzynarodowy oddźwięk. Członkowie zarządu Arki uhonorowali dr. Irelanda i prof. Skokowskiego różowymi koszulkami meczowymi.
Zachęcamy również do posłuchania rozmowy z dr. Irelandem w podcaście "Skalpel".
zdjęcia: Julia Wróbel, Maciej Gieleta, gdynia.pl
